คำอุทาน เป็นคำที่คุ้นหูเราอย่างมากมาย แต่หลายคนอาจจะยังไม่เข้าใจความหมายของคำอุทานอย่างแท้จริง ซึ่งบางคนอาจจะคิดว่าคำอุทานนั้นเป็นเพียงประโยคหรือคำๆ หนึ่งซึ่งพูดขึ้นมาขณะตกใจโดยที่ไม่ได้ตั้งใจ ก็สามารถเป็นคำอุทานได้ แต่ในความเป็นจริงแล้วนั้นความหมายและขอบเขตของคำอุทานนั้นกว้างมากกว่านั้นมาก
คำอุทาน คือ คำที่เราเปล่งออกมากเพื่อที่จะแสดงความรู้สึกของผู้พูด แต่ส่วนมากคำอุทานนั้นจะไม่มีความหมายตามถ้อยคำ อีกทั้งคำอุทานยังไม่จัดเป็นส่วนใดส่วนหนึ่งของประโยชน์ เป็นเพียงแค่คำเสริมในการพูดจากันเท่านั้น ซึ่งในที่นี้ เราจะยกตัวอย่างของคำอุทานที่มักพบกันบ่อยมีด้วยกัน 3 รูปแบบ ได้แก่
- คำอุทานเพื่อบ่งบอกอาการ เป็นคำอุทานที่ใช้บอกอาการ บอกความรู้สึกของผู้พูด เช่น ตกใจ ประหลาดใจ ร้องเรียก โกรธแค้น เสียใจ ปลอบโยน เข้าใจ สงสัย รับรู้ ทักท้วง โล่งใจ เป็นต้น
- คำอุทานในบทร้อยแก้วหรือร้อยกรอง ใช้ในบทร้อบกรองเท่านั้น เช่น โอ้ อ้า แฮ เฮย เอย เป็นต้น
- คำอุทานเพื่อใช้ในการเสริมบทสนทนา คือคำอุทานที่ผู้พูดใช้เพิ่มเติมเสริมคำขึ้นมาโดยที่ไม่มีความหมายแต่อย่างใด มักจะเป็นลักษณะเติมหน้า ต่อท้าย หรือแทรกกลางระหว่างคำพูด เพื่อเป็นการเน้นความหมายที่จะพูดให้ชัดเจนและเป็นที่น่าสนใจยิ่งขึ้น
หน้าที่หลักของคำอุทาน
- ใช้แสดงความรู้สึกของผู้พูด ณ ขณะนั้น
- เป็นการเพิ่มน้ำหนักของคำ ให้มีความหมายหรือสื่อความหมายได้ดียิ่งขึ้น
- ใช้ประกอบข้อความในคำประพันธ์ของเนื้อหาบทความต่างๆ
ข้อสังเกตคำอุทาน คือ มักจะอยู่หน้าประโยคหรือหลังประโยคและมีเครื่องหมายอัศเจรีย์กำกับ แต่ถ้าคำอุทานที่อยู่ในบทร้อยกรองจะไม่มีเครื่องหมายอัศเจรีย์อยู่ด้วย คำอุทานเสริมบทจะอยู่ส่วนใดก็ได้ของประโยค โดยเน้นที่ความหมายที่จะสื่อ แต่คำอุทานมักจะไม่มีความหมายอยู่เสมอ